BEN BİZ – 0 0NLAR

Diğeri öteki kavramlarının psikolojideki yeri ve önemi tartışılmazdır. Bu yazıdaki amaç ötekileştirme üzerinde durmaktır. Birinci çoğul kişi eki almış fillerdeki anlam eylemin dünyadaki insanlar (tabiî ki bir bölümü tarafından yapıldığıdır. O ve onlar ise öteki anlamında kullanılmıştır. Biz onlar arasındaki farklılığı cinsiyetten dine dünya görüşünden sosyo-ekonomik düzeye birçok boyut oluşturmaktadır.

“Ben” kavramı hayat boyu geliştirilen bir özne olmaktan çok daha öte içinde önemli süreçleri barındıran bir kavramdır. “Ben” dediğimizde duygularımızla düşüncelerimizle hayallerimizle geçmişimizle değerlerimizle bilgimizle; kısaca sahip olduğumuz her şeyle bir bütünü kastetmiş oluruz. Hayatımızı da “ben” kavramımız çerçevesinde yönlendiririz kimi şeylerden uzaklaşır kimilerinden vazgeçemeyiz.

“Ben” ile başlayan bir cümle kurduğumuzda “bir birey olarak kendine has özellikleri olan bir insan” anlamı vurgulanmış olur.

“Ben”ler birleşir “biz” olur. Genelde benzer benlerden oluşan “biz”lerin de kendine ait ortak değerleri düşünceleri paylaşımları vardır. “Biz”den biri “ben” olarak değil “biz” olarak konuşabilme hakkını kendinde bulur ben “biz”in bir parçası olduğundan “ben” “biz” in temsilcisidir. Bazı “biz”ler birleşir daha büyük “biz”leri oluşturur ve gelişen “biz”ler üyelerine büyük haz verir övünç kaynağı oluşturur. “Biz”in başarısı “ben”in başarısıdır “ben”in başarısı “biz”in başarısı vb.



Peki ya “o” ve “onlar”… “O” “ben”den olmayandır benzemeyendir.

Onlar “biz”den olmayanlardır farklıdır.

Hiç düşündük mü bir kişi bir diğerine göre “o” olabilir ve her “biz” diğer “biz”lere göre “onlar”? Hep ben hep biz demenin aslında dünyadaki birçok sorunun başlangıcı olduğunun kimler farkına vardı? Farklılığın doğallığını bazı şeyleri olduğu gibi kabul etmenin gerekliliğini anlamak çok zor geldi ya da anlamak istenmedi.

Her “ben ve o” her “biz ve onlar” aslında ortak noktaları olan varlıklar. Hayat dediğimiz şeyde kim olursak olalım nereden gelirsek gelelim benzer şeyleri yaşıyoruz. Aynı dünyada sadece farklı koşullarda yaşıyoruz. Aslında “biz”le zaten kısıtlı olan alanı daha da daraltıyoruz. Bir de hiçbir mantıklı nedeni olmadan dışlamalarda bulunup düşmanca davranışlar sergileyebiliyoruz. Zafer kazanma olarak değerlendiriyoruz aslında utanılması gereken olayları. Tanımaya anlamaya gerek duymadan “onlar”dan olan herkesi aynı görüp bir adım atmaya gerek duymuyoruz. Bir insanın “onlar” olması yetiyor bugüne kadar neler yaptığı iyiliği kişiliği insanlığı hiç dikkate değer görülmüyor.



“Biz”dense mükemmel “onlar”dansa çok kötü ve kaçınılması gereken biri olarak görülüyor. “Onlar”dan biri “biz”e geçerse takdir edip mutlu olurken “biz”den biri “onlar”a geçerse kınayıp öfkeye kapılıyoruz.

Kısacası her geçen gün yerleştirilen ve pekiştirilen ben-biz o-onlar psikolojisiyle biz insanlar insanlığın güzel özelliklerini kaybediyoruz. Biz böyle nereye gidiyoruz? Biz bize (birbirimize) ne yapıyoruz?

Psikolog İpek Erdoğan